1. Uprawa gleby to zespół zabiegów uprawowych i doprawiających, które przeprowadzane są w celu stworzenia warunków do siewu nasion, wzrostu i rozwoju roślin uprawnych. W uprawie stosuje się zabiegi tzw. płużne i uprawę popłużną, zwaną doprawianiem gleby. W uproszczonej uprawie gleby stosuje się także bezpośrednią uprawę bezpłużną.
2. Podstawowym zabiegiem uprawy roli jest orka wykonywana pługiem. Ma ona na celu:
a) przykrycie resztek pożniwnych, nawozów zielonych, obornika.
b) wymieszanie nawozów z glebą,
c) pokruszenie i spulchnienie wierzchniej warstwy gleby,
d) przywrócenie struktury gruzełkowatej,
3. Po orce gleba jest zbyt pulchna, ma nierówną powierzchnię, zdarzają się zbyt duże bryły gleby. Bezpośrednio po orce, gleba nie jest przygotowana do siewu nasion. Aby ją właściwie przygotować, należy wykonać zabiegi doprawiające, uz upełniające, nazywane uprawkami.
Uprawki doprawiające glebę to:
• włókowanie,
• bronowanie,
• wałowanie,
• kultywatorowanie,
4. Narzędziami do wykonania podstawowej uprawy gleby – orki – są pługi. Podziału pługów można dokonać w oparciu o wiele kryteriów:
ze względu na: rodzaj siły pociągowej:pługi konne i ciągnikowe
ze względu na: rodzaj elementów roboczych:pługi lemieszowe i talerzowe,
ze względu na sposób poruszania się po polu:pługi zagonowe, bezzagonowe i specjalne,
ze względu na sposób agregatowania pługa z ciągnikiem:pługi zawieszane, półzawieszane i przyczepiane,
ze względu na rodzaj zadania, jakie ma pług wykonać:pługi łąkowe i agromelioracyjne.
W Polsce powszechnie stosuje się pługi lemieszowe. Pługami wykonuje się:
- podorywki, (10 - 12 cm)
- orki średnie, (15 - 20 cm)
- orki głębokie,(25 - 30 cm)
- orki przykrywające obornik i nawozy zielone,
- orki siewne,
- orki zimowe (jesienne) itd.
Podstawowym źródłem siły uciągu dla pługa pozostaje ciągnik rolniczy. W praktyce można jeszcze zauważyć pługi konne , które użytkują hobbyści, działkowicze, a także w gospodarstwach położonych na terenach górskich.
Pługi ciągnikowe o mniejszej liczbie korpusów są zawieszane na trzypunktowym układzie zawieszenia (TUZ).
Pługi o większej liczbie korpusów są półzawieszane – przednia część zawieszona na TUZ, tył pługa spoczywa na kole podporowym.
Pługi ciężkie są przyczepiane, posiadają własny układ jezdny, ale wymagają ciągników o bardzo dużej sile uciągu.
Pługi ze względu na sposób poruszania się po polu budowane są jako pługi zagonowe, które mogą pracować na wyznaczonych zagonach, którymi rozpoczyna się pracę od środka zagonu w skład lub od brzegów zagonu w rozorywkę.
Na zdjęciu orka w skład ↓
Pług zagonowy dwuskibowy ↓
Pługami bezzagonowymi pracę można rozpocząć od jednego brzegu a zakończyć na drugim – pracować sposobem czółenkowym, przykładem takiego pługa jest ↓
Podstawowym elementem roboczym pługa jest korpus płużny, który stanowi lemiesz i odkładnica. Lemiesz odcina skibę o określonej grubości i szerokości i podaje ją na odkładnicę, która odwraca ją i kruszy. Inne istotne elementy korpusa p łużnego, to płoz utrzymujący pług w bruździe i piętka na płozie ostatniego korpusa utrzymująca głębokość pracy pługa.
Do wykonywania orek w szczególnych warunkach stosuje się dodatkowe jego wyposażenie:
– krój, który odcina skibę od nie zaoranej części pola – przy orce ugorów, łąk,
– przedpłużek, który przed głównym korpusem płużnym, ścina górną warstwę gleby i zrzuca na dno bruzdy ułatwiając dokładne przyorywanie obornika czy nawozów zielonych,
– ścinacz listwowy, który ścina róg odwracanej skiby wcześniej zrzuca ją do bruzdy,
– pogłębiacz, który służy do spulchniania dna bruzdy – likwidowania podeszwy płużnej, która powstaje po kilkakrotnym wykonywaniu orki na tą samą głębokość,
– listwa dokładająca, jest to listwowe przedłużenie odkładnicy ułatwiające odwracanie skiby.
Oprócz orek uprawowych wykonywane są orki specjalne, do wykonania których stosuje się pługi specjalnej konstrukcji:
– do wykonywania orek na glebach bardzo zakamienionych – z zabezpieczeniami korpusów,
– łąkowe – do zaorywania użytków zielonych,
– leśne – do wykonywania bruzd podczas sadzenia lasów, w szkółkach sadowniczych,
– agromelioracyjne – na terenach podmokłych do wykonywania orek melioracyjnych,
– talerzowe – do orki karczowisk.
Prawidłowe wykonanie orki zależy od właściwego doboru pługa, który spełni stawiane zadanie przed orką. Aby dobrać pług do pracy należy wziąć pod uwagę rodzaj wykonywanej orki i cel, jaki ma spełnić, siłę uciągu ciągnika, sposób agregatowania pługa z ciągnikiem oraz dodatkowe wyposażenie pługa.
