Pielniki i obsypniki służą do uprawy gleby między roślinami, są obecnie dość powszechnie stosowane w ekologicznej uprawie roślin i warzyw lub jako uzupełnienie zwalczania chwastów za pomocą środków ochrony roślin.
Pielnik bierny z gwiaździstymi zębami spulchniającymi glebę pomiędzy roślinami w rzędzie
Pracujący pielnik bierny
Sekcja robocza pielnika biernego
Pielnik aktywny – trzyrzędowa glebogryzarka
Pielnik aktywny z sekcjami różnej szerokości i zbiornikami na nawozy
Pielnik aktywny „MULTIPIEL”
Pielnik aktywny – glebogryzarka
Pielniki stosuje się do prac pielęgnacyjnych, które są wykonywane po przeprowadzeniu uprawy podstawowej i zasianiu (kukurydza, buraki cukrowe) lub zasadzeniu roślin uprawnych (ziemniaki). Zabiegi uprawy międzyrzędowej wykonuje się między rzędami roślin uprawnych lub warzyw na głębokości do 5 cm. Pielniki najczęściej są narzędziami zawieszanymi z elementami roboczymi mocowanymi w odrębnych zespołach, stanowiących sekcje. Modułowość konstrukcji narzędzi i maszyn stosowanych do pielęgnacji roślin uprawianych w rzędach umożliwia tworzenie typoszeregów różniących się szerokością roboczą oraz łatwą regulację rozstawu sekcji w zależności od odległości między rzędami roślin.
Pielnik zawieszany z elementami roboczymi biernymi składa się z belki narzędziowej, do której jest przymocowana rama ze wspornikiem zawieszenia. Belka narzędziowa ma prowadnice, po których przesuwają się na rolkach sekcje zespołów roboczych. Do sterowania zespołami roboczymi wykorzystuje się dźwignię ręczną lub układ automatyczny, wyposażony w czujnik mechaniczny lub elektroniczny. Przy sterowaniu ręcznym do ramy jest mocowane również siedzisko dla obsługującego. Zespoły robocze pielnika łączy się z jego ramą w sposób ruchomy poprzez układ równoległoboczny, w którym noże pielące lub gęsiostopki są zamocowane w uchwytach do wspólnej belki narzędziowej w sekcji, połączonej z ramą narzędzia. Do belki narzędziowej jest również zamocowane koło kopiujące. W równoległoboku jest umieszczona sprężyna ułatwiająca zagłębianie się noży w glebę. Podczas pracy pielnika wyposażonego w równoległoboczny układ zamocowania zespołów roboczych kąt działania wszystkich noży i gęsiostopek pozostaje cały czas jednakowy.
Do najczęściej stosowanych zespołów roboczych pielnika zaliczają się gesiostopki, noże pielące jednostronne i noże dłutowe. W międzyrzędziu może być ustawiona jedna gęsiostopka o odpowiedniej szerokości roboczej lub kilka, ustawionych ukośnie względem podłużnej osi międzyrzędzia. Używa się także dwóch noży jednostronnych, które wystarczająco pokrywają wąskie międzyrzędzie albo są uzupełniane dodatkowo gęsiostopka, umieszczoną przed lub za nimi. Przy takim ustawieniu zespołów roboczych pielnika ostre końce krawędzi roboczych noży jednostronnych powinny być zawsze skierowane do środka międzyrzędzia, a nie ku roślinom, aby zmniejszyć niebezpieczeństwo ich podcięcia lub przysypania przy nadmiernym zbliżeniu noży do rzędu.
Typowe zespoły robocze pielnika:
1 - gęsiostopka,
2, 3 - lewy i prawy nóż jednostronny,
4 - nóż dłutowy
Układ równoległoboczny zamocowania sekcji pielącej do ramy narzędzia
Sekcja pielnika: 1 - noże pielące, 2 -gęsiostopka, 3 - belka narzędziowa sekcji, 4 - równoległobok przegubowy, 5 -koło kopiujące, 6 - sprężyna sekcji, 7 -rama, 8 - kółko spulchniające, 9 - dźwignia kółka spulchniającego, 10 - sprężyna kółka.
Obsypniki
Zadaniem obsypnika jest uformowanie na powierzchni pola redlin oraz oczyszczenia z chwastów ich powierzchni.
Obsypnik powinien pozwalać również na pracę w międzyrzędziach różnej szerokości oraz na ustawienie wymaganej głębokości pracy.
Korpus obsypnika ma dwustronny lemiesz, nad którym jest umieszczona pierś odkładnicy, niosąca dwa skrzydła o kształcie zbliżonym do odkładnic korpusu płużnego. Skrzydła mogą być rozsuwane na boki, co pozwala na dostosowanie ich do szerokości międzyrzędzia i uformowanie wymaganego kształtu redliny. Bezpośrednio za korpusem obsypującym umieszcza się często zespół roboczy pielnika redlinowego (spulchniacz), mającego kształt szeregu prętów o elastycznej budowie, dostosowujących się do kształtu formowanej redliny. Uzupełnieniem tego zespołu są pręty pielące wierzch redliny (spulchniacz), umieszczone osobno między sekcjami roboczymi z korpusami obsypnika.
Zespół roboczy obsypnika - widok z góry
1 - lemiesz dwustronny, 3 - skrzydła odkładnic, 4 - spulchniacz boków redliny, 5 - spulchniacz wierzchu redliny, 6 - śruba ustalająca głębokość roboczą korpusu obsypującego, 7 - śruba ustalająca szerokość roboczą korpusu obsypującego, 8 - śruba ustalająca głębokość roboczą zgrzebła, 9 - śruba ustalająca szerokość roboczą zgrzebła, 10 - jarzmo ustalające położenie gęsiostopki wygiętej, 11 - śruba ustalająca położenie spulchniacza redlin, 12 - regulator napięcia sprężyny, 13 - śruby ustalające położenie równoległoboku na belce narzędziowej, 14 - rama, 17 - gęsiostopki boczne
Budowa obsypnika jest zbliżona do budowy pielnika. Jednak ze względu na możliwość mniej dokładnego ruchu agregatu bez szczególnego zagrożenia roślin uprawnych w obsypnikach nie stosuje się siodełka dla pomocnika ani też dodatkowego steru. Obsługa agregatu jest więc jednoosobowa (traktorzysta). Na ramie obsypnika rozstawia się w odpowiednich miejscach sekcje robocze, zbudowane również w postaci równoległoboków jak w pielnikach. Sekcje te mogą być rozsuwane na całej szerokości ramy odpowiednio do liczby i szerokości obsypywanych rzędów. Rama jest oparta na jednym kole podporowym, a niekiedy na dwóch takich kołach jak pielniki. Ciągnik pracujący z obsypnikiem musi mieć również rozstaw kół dostosowany do szerokości międzyrzędzi, tak jak to jest przy pielnikach.
Ze względu na znaczne podobieństwo obydwu narzędzi buduje się również narzędzia uniwersalne, tzw. wieloraki, które pozwalają na zamocowanie na swojej ramie bądź to sekcji pielących, bądź też sekcji z korpusami obsypującymi. Wielorak musi jednak być zaopatrzony w ster i siodełko niezbędne przy pieleniu. Ster ten powinien być zablokowany specjalną przetyczką przy wykorzystaniu narzędzia do obsypywania.
Schemat ustawienia pielnika w układzie symetrycznym przy pracy 4-rzędowej, rozstaw kół 135 cm,
Konserwacja i przechowywanie narzędzi do upraw międzyrzędowychpolega na oczyszczeniu i umyciu elementów roboczych oraz starannym ich zabezpieczeniu przed korozją.
Pozostawione narzędzia i maszyny muszą być zawsze tak ustawione, aby ich ostre elementy nie stanowiły zagrożenia dla ludzi i zwierząt w gospodarstwie.
